Vechten deden de Europeanen voornamelijk onder elkaar: met name de Hollanders en de Engelsen zaten elkaar voortdurend in de haren. Ze betwistten elkaar handelsposten, riviermondingen, waterplaatsen en wat al niet, maar in de verhoudingen met de Afrikaanse heersers waren ze opvallend gedwee, omdat ze volledig afhankelijk waren van de aanvoer van handel uit het binnenland. Een goed voorbeeld van de machtsverhoudingen is het verhaal van de koning van Fida (in huidig Nigeria), die dreigde de Hollanders eruit te gooien als ze niet ophielden ruzie te maken met de Engelsen en de Fransen. Men bond mokkend in.

1687 en 1688 waren jaren in een periode, waarin de slavenhandel steeds belangrijker werd, maar de aanvoer naar de West (Curaçao, Berbice, Suriname) voor alle partijen een moeizame operatie bleef. De West-Indische Compagnie had het alleenrecht op handel aan de Goud- en Slavenkust, maar moest desondanks concurreren met Engelsen, Brandenburgers, Portugezen en - een speciale doorn in het oog - Zeeuwse smokkelaars (lorrendraaiers). Ook de Fransen lagen op de loer.

De West-Indische Compagnie had altijd een dilemma: goud (dat door de Afrikanen zelf werd gedolven en aangevoerd) was misschien nog belangrijker dan slaven, maar voor het goudtransport was vrede nodig. De slavenhandel floreerde echter alleen in tijden van oorlog tussen de Afrikaanse stammen onderling (slaven waren in de regel gevangen genomen vijanden). Die spagaat leidde uiteraard tot gemarchandeer en corruptie.

In Kroesvee proberen alle partijen elkaar vliegen af te vangen. De partij illegale slaven vormde een buitenkansje, maar de WIC diende altijd te voorkomen dat het de koning van het Denkyira-rijk tegen zich in het harnas zou jagen.

Het 'hoogtepunt' van de Nederlandse Atlantische slavenhandel lag tussen grofweg 1630 en 1700. Met de verovering van een deel van Brazilië op de Portugezen ontstond grote vraag naar goedkope arbeidskrachten op de plantages aldaar. De Hollanders waren er snel genoeg bij om ook de handel in zwarte slaven van de Portugezen over te nemen; in korte tijd werden hun handelsfactorijen aan de West-Afrikaanse kust veroverd. De WIC had hierin het monopolie. Na de kolonisatie van Suriname en Berbice werd de slavenhandel nog geïntensiveerd, maar de grote hausse deed zich voor rond 1660, toen de WIC via tussenhandelaren (de asientistas: zie het boek Asiento) vrijwel het alleenrecht had om slaven te leveren aan Spaans Amerika. Curaçao vormde het centrum van deze deplorabele handel. Na 1687 werden de Nederlanders echter - met name door de tegenwerking van de Spaanse Inquisitie - langzamerhand uit de markt gedrongen door de Engelsen en de Fransen.

In de 18e eeuw was het gecombineerde Hollands/Zeeuwse marktaandeel in de wereldwijde slavenhandel naar de West gedaald naar zo’n 10%, waarvan ruim de helft door de WIC. Concurrent Engeland had een driemaal zo groot aandeel. De rest van de handel, zo’n 60%, was in handen van Portugal. De laatsten opereerden zuidelijker in Afrika: voornamelijk vanuit Angola en het grote slavendepot in Luanda. Zie ook: Zeeuwse Ankers.

Hoeveel slaven de WIC in totaal werkelijk naar de West heeft geëxporteerd is niet bekend, doordat zo goed als alle documenten van de Eerste WIC (de periode vóór 1674) door brand in de negentiende eeuw verloren zijn gegaan. Over de periode 1674-1740 komt Henk den Heijer in zijn proefschrift 'Goud, ivoor en slaven' op een totaal van 190.000 (gebaseerd op bronnen uit het Nederlands Historisch Data Archief), waarvan er 43.000 via Elmina zijn getransporteerd. 1680 was nog een zeer productief jaar voor Elmina (het verzond toen 2100 slaven), maar daarna kwam de klad erin: gedurende 1687-1689 bleef de export steken op 2.154, dus net iets meer dan 700 per jaar. Toen even later de Komenda-oorlogen uitbraken (een hevig geschil tussen de Hollanders en de Engelsen) zakte de export helemaal in. 

De hoogste piek qua export werd bereikt toen de Nederlander Balthasar Coymans asientista van de Spaanse kroon was: gedurende 1684-1686 werden bijna 16.000 zwarte Afrikanen verscheept.